Baselgia s. Gieri Schlans

La baselgia d‘avon 1630

La baselgia da Schlans vegn numnada per l´emprema gada igl onn 1185 sco „capella da Selaunes“ en il document tier la surdada dalla pleiv da Breil alla Claustra da Mustér. Dalla baselgia da lura ei mo aunc la tuor mantenida che sa vegnir datada ord il 11avel tschentaner. La tuor quadrata cun treis zenns haveva in tetg da lenn.

La baselgia hodierna

La baselgia parochiala da s. Gieri ei situada enamiez il vitg sut la via che meina da Trun sur Schlans a Dardin viers Breil resp. Tavanasa. Tier la visitaziun digl onn 1643 steva en scadin cass aunc l´emprema baselgia. La benedicziun digl onn 1630 succeda suenter ina renovaziun. Las preids eran picturadas. Dalla nav da quella baselgia exista oz mo aunc ina part el sid dalla tuor ed ina part dalla vart. La baselgia dad oz va pia anavos sin in baghetg niev che datescha dils 1671. Tier la visitaziun digl onn 1643 steva en scadin cass aunc l´emprema baselgia. Il baghetg sto esser staus fetg pigns, pertgei ils dus altars stevan el chor.

Dalla nav da quella baselgia exista oz mo aunc ina part el sid dalla tuor ed ina part dalla vart. Igl onn 1671 (inscripziun dil datum) ei la baselgia vegnida engrondida sin la dimensiun dad oz. Tier quella occasiun han ins cumpriu il mir vegl en il baghetg niev.

Igl intern

Igl intern secumpona dil chor e dalla nav. Remarcabel ei che la lunghezia dalla nav ei, en proporziun cun la ladezia, en la profunditad per in meter pli stretga. La fassada encunter nord ha sin l’entira lunghezia la medema grossezia. Tier quella encunter il sid denton sereduzescha la grossezia dil mir quater meters avon il chor per circa 20 cm. Leu nua la midada da grossezia dil mir ei, semuossa quei entras in pign angul. Igl arviul sur la fuorma poligonala dalla part el chor, ha, stuend s’adaptar a quella, survegniu la construcziun d’ina mesa culpa. La mesa culpa dalla nav denton ei construida d‘in plantschiu da gep.

Igl altar grond

Igl altar grond en lenn en fuorma dil stil baroc, fabricaus enturon 1671, cun in maletg da s. Gieri e s. Hieronimus, enramaus da duas petgas e dasperas las figuras da s. Sebastian e s. Martin. Ils ornaments dallas varts ein decorai vastamein cun elements florals.

L’entira cumposiziun consista ord in’alzada principala ed in’alzada suren. L’emprema cumpeglia il maletg principal cun las duas petgas. El gibel digl altar principal ei ina statua da Nossadunna dil temps gotic, enramada da s. Catrina ed in’autra sontga. Sissum enten igl arviul s. Gieri a cavagl el cumbat cun il dragun. Il tabernachel ei construius en duas alzadas e pli probael eis el vegnius construius il medem temps sco igl altar. Igl ei in muster baroc, era sche tipics motivs dil rococo mauncan.

Ils altars laterals

Ils altars laterals da stil baroc, fabricai entuorn 1675, ein construi in sco l’auter: il maletg digl altar ei enramaus da duas petgas e cuvretgs dad in arviul rut en fuorma da treipez, mintgamai enamiez in tgau d’in aunghel. Ils maletgs representan encunter nord la Nossadunna dil s. Rusari ed el funs en schanuglias seniester in sacerdot e dretg ina muniessa. Igl altar encunter il sid s. Pieder ed igl aunghel pertgirader e sper il sogn in sacerdot en schanuglias. Davos tier la sentupada da s. Benedetg e s. Culastia.

Igl exteriur

La tuor ed il pierti han grazia a lur vegliadetgna pliras picturas muralas dalla fin dil temps medieval – enzatgei ch’ei dat aschiglioc negliu en vischnaunca. Dalla vart dil sid dalla tuor ein dessegns che muossan „igl uorden dalla sanctificaziun dils firaus“. La pictura dariva dil 14avel tschentaner.

Denter simbols da lavurs scumandadas ils firaus, surtut ord la veta purila, stat il Cristus che pitescha cun alzau ils mauns ad ault. Vid las combas da Cristus vesan ins aunc entginas lingias che meinan naven dallas blessuras tier ils simbols dalla lavur da mistergners; quellas duessen significar las blessuras caschunadas tras surpassaments dils condaments dalla dumengia ed il firau. Vid la medema preit, il pli sissum, ha il pictur aunc fatg in maletg dalla „messa da Gre-gori“. Sogn Gregori stat en schanuglias avon igl altar a Santa Croce a Roma, nua che Cristus cumpara. Aunghels tegnan davos el in teppi; davart dretg duas persunas accumpignontas. Sin in funs da steilas ein reparti instruments dalla passiun. La parallelitad denter ils simbols da mistergners sin il maletg „igl uorden dalla sanctificaziun dils condaments“ ed ils instruments dalla passiun ei buca casuala, mobein descriva ina parantella interna d´omisdus maletgs. Dalla vart dil vest dalla baselgia han ins anflau 1928 ulteriurs maletgs. Els ein vegni descruvri e res-taurai. Dalla vart sut in maletg „Epifania“, suren in fragment dalla battaglia da s. Gieri cun il dragun. Impurtontas parts eran deplorablamein vegnidas disfatgas tier la construcziun dalla baselgia d‘anno 1671. Quels maletg ein d´in artist dalla Lombardia ni dil Tessin.

Patrocini: s. Gieri (23 d’avrel) e s. Culastia (10 da fevrer)
Construcziun: parzial avon 1630 e 1671
Consecraziun: 31 da matg 1630
Davosa renovaziun: 1978-1981

La baselgia ei aviarta duront il di.